"Defendendo a Independencia de Timor-Leste"

"Defendendo a Independencia de Timor-Leste"

quinta-feira, 20 de março de 2008

DEKLARASAUN POLITIKA BANKADA FRETILIN IHA PLENARIA EXTRAORDINARIA

FRENTE REVOLUCIONÁRIA DO TIMOR-LESTE INDEPENDENTE
FRETILIN


DEKLARASAUN POLITIKA BANKADA FRETILIN IHA PLENARIA EXTRAORDINARIA
LORON 20 MARSU 2008
Dili, RDTL

Ho sentido de estadu bankada FRETILIN hakarak halo parte iha plenaria
extraordinaria ida nee hodi fo nia kontribuisaun ba kestaun bot estadu
nian. Bankada parlamentar FRETILIN depois de hare besik ba impaktus
neebe horas nee lori ba povu kiik kiak iha base no rona mos reasoens
barak hosi ita nia sosiedade sira neebe mosu hanesa konsekuensia husi
dekretu estadu de sitiu neebe halakon daudaun direitus basikus
sidadaun barak ninian, maske situasaun de poder ida nee lori hakmatek
ba ema balun.

Ami nia bankada hanoin lolos la presiza akontese dekreta estadu do
sitiu ida neebe hahu husi 48 horas ikus mai extende ba loron 10 tuir
mai extende tan ba loron 30. Tuir lolos se governu hare presiza duni
tamba situasaun estadu ninian husu dalan ida loron 30, depois make
hare. Se hau la sala estadu de sitiu ka estadu de emergensia neebe
naruk hanesa nee karik la iha presediensia iha mundu tomak.

Operasaun konjunta F-FDTL/PNTL ami apoia atu halau nafatin tamba
Timor-Leste hetan iha tempu kotuk experiensia rua operasaun militar,
ida mak operasaun ba Atsabe no Hatolia iha tinan 2003 ida fali mak
operasaun ba Manufahi 2006, iha tempu neeba estadu Timor-Leste la
presiza dekreta estadu de sitiu ka estadu de emergensia hodi halau
operasaun militar. Ami mos regista iha tempu neeba governu husi Dr.
Mari Alkatiri, liu te operasaun Atsabe Hatolia desidi halau
governasaun aberta iha Atsabe no la presiza dekreta estadu de sitiu ka
emergensia no governasaun aberta nee hetan susessu no ajuda tan
servisu seguransa nian.

Exigensia ato dekreta kontinuidade estadu de sitiu no estadu de
emergensia nee bele hatudu deit imkapasidade governu de facto ida nee,
ato ukun iha situasaun ida normal, tamba nee mak halo opsaun hodi
halakon direitus basikus sidadaun sira nian liu husi estadu de sitiu
ka estadu de emergensia neebe mos prejudika dadaun ona sidadaun kiik
sira nia moris loroloron. Ukun iha kondisaun ida nee bele loke dalan
ba halakon estadu de direitu iha Timor-Leste no hari fali estadu neebe
sidadaun sira lakon sira nia direitu. Ami hanoin ukun iha kondisaun
ida hanesan nee, nee governu la ukun, maibe governu komanda, no
situasaun ida nee halo ita hanoin fila fali ba tempu resistensia neebe
hotu hotu iha komandu ida deit nia okus.

Ami mos hare ho preokupasaun bot horas nee dadaun mosu ona tauk iha
sidadaun sira nia leet kona ba asoens operasaun polisia inteligensia
ninian hanesan ohin primeiru ministru de facto rasik hateten
"situasaun ida nee hanesan tempu 24 anos iha Indonésia nia okupasaun".

Horas nee ita iha estadu ida neebe la iha primado de lei, ita iha
estadu ida neebe, ema neebe ukun goza, laos deit imunidade maibe mos
impunidade. Ami hakarak hato ami nia preokupasaun ato uma fukun
parlamentu nasional ida nee labele sai hanesa kavalo mandadu deit hodi
tau karimbu ba desizaun hotu hotu neebe mai, eseptu ba deputadus balun
no mos opozisaun FRETILIN. Situasaun ida nee bele lori ita nia
estadu lao lalais los ba ditadura, tamba bankada FRETILIN hare ba
kondisoens neebe nasaun hasoru oras nee la iha ameasa bot ba ordem
konstitusional demokratika, tamba nee bankada FRETILIN labele apoia
deklarasaun ba prorogasaun estadu de emergensia muito menus ba estadu
de sitiu iha ita nia nasaun. Maibe ami hakarak iha nee fo nafatin ami
nia apoiu tomak ba operasaun konjunta F-FDTL/PNTL hodi halau operasaun
tamba nee bankada FRETILIN husu ba povu tomak liuliu ba militantes no
simpatizantes FRETILIN ato tulun komandu konjuntu F-FDTL/PNTL ato
halau nia operasaun ho susesu.

Bankada FRETILIn hakarak repeti fila fali nia mensagem liu husi
plenária ida nee, hodi husu ba Slasinha, tamba nia mos ema
resistensia, ho nia grupu armados sira ato voluntariamente entrega aan
ba forsas seguransa neebe halau hela operasaun militar hasoru sira,
operasaun neebe lori estadu RDTL ninia desizaun, tamba nudar ema moris
deit mak bele fo kontribuisaun bot ba lialos no justisa iha
Timor-Leste.

Husi:

FRANCISCO MIRANDA BRANCO
VICE PREZIDENTI BANKADA FRETILIN
PARLAMENTU NASIONAL RDTL NIAN